Bacteriën

Bacteriën zijn eencellige organismen in grootte variërend van 0,5 tot 5 micrometer. Ze vermenigvuldigen zich d.m.v. celdeling. De snelheid waarmee dit gebeurd is afhankelijk van de temperatuur en het voedselaanbod.

Bacteriën in het algemeen

Met het blote oog zijn bacteriën niet waar te nemen. Hiervoor is een microscoop nodig en meestal een speciale kleuring. Bacteriën komen overal voor en hebben verschillende verschijningsvormen. Zo zijn er o.a. bolvormige, staafvormige, spiraalvormige en bewegende bacteriën. Zonder bacteriën zouden we als mens niet kunnen overleven. Denk hierbij bv. aan onze darmflora. Deze zorgt ervoor dat voedingsstoffen kunnen worden afgebroken waartoe we zelf niet in staat zijn.

Ook in het vijvermilieu komen vele soorten bacteriën voor. Zowel nuttige als schadelijke. Welke bacteriën aanwezig zijn heeft te maken met omgevingsfactoren die al of niet gunstig zijn voor een bepaald type bacterie. Onder gunstige omstandigheden kunnen bacteriën zich wel 1x per 20 minuten delen.

Bacteriën bij koi

Onze Koi zouden niet kunnen overleven zonder de bacteriën in ons filtersysteem. Denk hierbij aan de stikstofkringloop. Door de zogenaamde nitrificerende bacteriën waarin het voor Koi schadelijke ammoniak wordt omgezet naar het voor Koi onschadelijke nitraat. Een gezonde Koi zal geen probleem ondervinden met de ook aanwezige schadelijke bacteriën. Het afweermechanisme van de Koi zorgt ervoor dat schadelijke indringers worden opgeruimd. Evenals de aanwezige slijmhuid die antimicrobiële stoffen bevat.

Toch kunnen de schadelijke bacteriën in het vijvermilieu op een gegeven moment wel problemen veroorzaken. Veelal wordt dit veroorzaak door een verstoring van het vijverevenwicht. Denk hierbij onder andere aan het afsterven van de bacteriën in het filter. Dit komt bijvoorbeeld door medicijn gebruik met slechte waterkwaliteit als gevolg. Of het toevoegen van nieuwe vissen in de vijver waarbij nieuwe bacteriesoorten worden geïntroduceerd. Overbezetting kan leiden tot stress en dat zorgt op zijn beurt weer tot een verlaging van de weerstand bij Koi. Daardoor kunnen bacteriële (en/of andere) problemen de kop op steken.

Problemen met bacteriën

Koi met gatenziekte door Aeromonas salmonicida atypisch. Dit geeft diepe wonden met een witte en een rode randzone. (foto door en met toestemming O. Haenen, WBVR Lelystad)

Plotseling ontstane wonden, bloedingen of een opgezette buik kunnen tekenen zijn van een bacterieel probleem. Het is zaak dan snel actie te ondernemen en professionele hulp in te schakelen. Een vroegtijdige diagnose kan veel schade voorkomen. Na het vaststellen van een bacterieel probleem kan gericht gehandeld worden. Vragen die beantwoord moeten worden zijn: wat is de oorzaak en welke behandeling dient uitgevoerd te worden? Soms kan het ontsmetten van de wond en het weghalen van de oorzaak al voldoende zijn. Soms dient vastgesteld te worden voor welke antibiotica de bacterie gevoelig is waarop dan gericht de bacterie kan worden bestreden.

Vis met een een Flavobacterium infectie. Dit geeft oppervlakkige, zich sterk uitbreidende huidinfecties. (foto door en met toestemming O. Haenen, WBVR Lelystad)

Hiervoor dient een monster te worden genomen van de wondrand. Dit monster wordt vervolgens opgestuurd naar een professioneel laboratorium voor analyse. Hier wordt vastgesteld welk type bacterie of bacteriën het probleem veroorzaken en voor welk antibioticum deze bacterie of bacteriën gevoelig zijn. Vervolgens kan dan gericht de behandeling worden ingezet. Lees hier meer over in Wanneer wordt antibiotica gebruikt als geneesmiddel bij Koi?

Sommige bacteriën die op onze koi voorkomen zijn ook schadelijk voor ons als mens. Zorg voor goede bescherming van de handen als de koi moet worden gevangen om te bekijken.

BacterieBron afbeelding Wikipedia.

Gevaarlijke bacteriën voor vijvervissen (Koi):

• Aëromonas hydrophyla
• Aëromonas salmonica
• Pseodomonas
• Vibrio
• Flavobacterium columnaris
• Micobacterium

Virus

Een virus is een deeltje dat eigenlijk niet tot de levende wezens behoort. Een virus bestaat uit een eiwit omhulsel (capside) waarin het erfelijk materiaal van het virus verpakt zit.

Virus in het algemeen

Een virus kan zich niet zelfstandig voortplanten. Het heeft hiervoor een (specifieke) gastheer nodig. In deze gastheer gebruikt het virus cellen van organen om zich te vermenigvuldigen. Het virus dringt een gastheer binnen en brengt zijn erfelijk materiaal in een cel. Met behulp van de systemen in deze cel en onder voor het virus gunstige omstandigheden vermenigvuldigt de cel het erfelijk materiaal en de overige onderdelen van het virus. Daarna worden de nieuwe virusdeeltjes samengesteld. Deze verlaten de cel van de gastheer waarbij deze cel meestal afsterft. De vrijgekomen virusdeeltjes kunnen vervolgens weer nieuwe cellen van dezelfde gastheer infecteren, of “op zoek gaan” naar een nieuwe gastheer.

Het virustype kan alleen in een gespecialiseerd laboratorium worden bepaald d.m.v. een zogenaamde PCR-test. Vaak kan al wel een voorspelling worden gedaan met welk virus men te maken heeft aan de hand van de ziekteverschijnselen die optreden.

Virus bij Koi

Er zijn geen medicijnen tegen Koi virussen beschikbaar. De vis zal zelf het virus via zijn afweersysteem moeten bestrijden.

In de viswereld zijn verschillende typen virussen bekend die duidelijke ziektebeelden veroorzaken. Neem bijvoorbeeld de bekende “knobbeltjesziekte” veroorzaakt door het virus Lymfocystis.

Verder natuurlijk het Spring Viremia of Carp Virus (SVC virus) ook wel Koi Sleepy Disease (KSD) genoemd. De naamgeving komt voort uit het typische sterke slaapgedrag dat de koi vertonen. Dit virus veroorzaakt voornamelijk in de lente sterfte onder karpers. Hierdoor wordt dit virus ook wel het lente viraemia virus genoemd. Dit virus is lid van de familie van de Rhabdovirussen.

Koi met KHV ziekte: ingevallen ogen, kieuwontsteking en vaak een losse slijmhuid zijn verschijnselen. (foto door en met toestemming O. Haenen, WBVR Lelystad)

Onder de visvirussen kunnen we nog een groep onderscheiden. Ze behoren tot de familie van de herpesviralen. Er zijn heel veel herpesvirussen bekend bij vissen. Deze leveren meestal geen enkel probleem op. Bij Koi kennen we onder andere de herpesvirussen type 1 (CyHV-1), beter bekend als het karperpokken virus en het herpesvirus type 3 (CyHV-3), beter bekend onder de noemer Koi Herpes Virus (KHV).

Karperpokken

Het karperpokken virus levert een duidelijk herkenbaar ziektebeeld op. Er zijn wasachtige witte plekken zichtbaar op de vissen. Deze plekken kunnen zich overal op het lichaam bevinden. Tot verliezen lijdt dit meestal niet. In sommige gevallen kan het een probleem zijn indien deze plekken zich in extreme mate of dicht bij de mond openbaren. Dit kan ertoe leiden dat de vis niet goed meer kan eten of de “ademende” oppervlakte van de huid wordt ingeperkt. Operatief ingrijpen kan dan noodzakelijk zijn. Meestal verdwijnen de plekken vanzelf in de zomer doordat de vis weerstand opbouwt tegen het virus. In de koudere perioden, als de weerstand van de vis weer afneemt, zie je dan soms dat de plekken weer verschijnen. Niet bij alle Koi zal dit virus zich openbaren. Veel Koi bezitten of verkrijgen een natuurlijke weerstand tegen dit virus, zij kunnen echter wel andere Koi besmetten. Dit geldt inmiddels ook voor het Koi Herpes Virus. Het karperpokken virus en het Koi Herpes Virus lijken genetisch sterk op elkaar, maar vertonen compleet andere ziektebeelden. Kenmerkend voor een KHV uitbraak zijn vaak ingevallen ogen. Vermagering, aangetaste slijmhuid en kieuwnecrose. Deze verschijnselen komen echter ook bij besmetting door het SVC virus voor.

Bij verdenking op een KHV uitbraak kan een vis getest worden bij het WBVR (Wageningen Bioveterinary research) in Lelystad. Hiervoor dient de vis naar Lelystad gebracht te worden. Daarnaast treden soms secundaire infecties op zoals bacteriële infecties en parasitaire problemen. Deze laatste secundaire infecties kunnen eventueel met antibiotica (bacterieel) en/of geneesmiddelen (parasitair) worden bestreden.

DUS:
Antibiotica werken niet tegen virussen !!!!!